Bayram Sofralarına Hafif Bir Merhaba: Ramazan Sonrası Beslenme Notları
Ramazan'ın o kendine has, huzurlu atmosferini geride bıraktık. Şimdi bayramın neşesi, sevdiklerimizle bir araya gelmenin tatlı telaşı var içimizde. Ama kabul edelim ki, uzun süren oruçtan sonra o rengarenk bayram sofraları karşısında birazcık dikkatli olmak gerekiyor. Vücudumuz bu yeni düzene adapte olurken ona nazik davranmak, hem sağlığımızı korumak hem de bayramın keyfini doyasıya çıkarmak için en güzeli. Gelin, bu özel günlerde nasıl beslenmeliyiz, nelere dikkat etmeliyiz şöyle bir göz atalım.
Ramazan'dan Bayram'a Yumuşak Bir Geçiş:
Biliyoruz ki Ramazan boyunca vücudumuz farklı bir ritme alıştı. Metabolizmamız biraz yavaşladı, sindirim sistemimiz de bu yeni tempoya göre ayarlandı. İşte tam da bu yüzden, bayramın ilk gününden itibaren birdenbire ağır yiyeceklere yüklenmek pek akıllıca olmaz. Sindirim sistemimiz bu ani değişikliğe biraz burun kıvırabilir, kan şekerimiz hızlıca yükselebilir, hatta istemediğimiz birkaç kilo da cabası. O yüzden diyoruz ki, bayram sofralarına yavaş yavaş, sindire sindire oturalım.
Bayramda Beslenirken Aklımızda Bulunsun:
* Aceleye Gerek Yok: En mühim mesele, oruç düzeninden normal yeme düzenine sakince geçmek. Bayramın ilk sabahı şöyle hafif bir kahvaltıyla güne başlamak en iyisi. Öğün aralarını da yavaş yavaş kısaltalım, porsiyonları da aynı şekilde azar azar artıralım.
* Gözümüz Doyarken Midemiz de Doymalı: Bayram sofralarının o cazibesine kapılmak kolay. Ama yine de tabağımıza her şeyden şöyle bir tadımlık alıp, aşırıya kaçmamaya çalışalım. Özellikle o şerbetli tatlılar ve hamur işleri konusunda biraz frenlemek gerek, kan şekerimiz dengede kalsın diye.
* Su Hayattır, Bayramda da Öyle: Ramazan'da biraz ihmal ettiğimiz su tüketimini bayramda kesinlikle telafi etmeliyiz. Günde en az o meşhur 2-2.5 litre suyu içelim. Su, sindirime yardımcı, metabolizmaya destek, tokluk hissi de cabası. Şekerli içecekler yerine bol bol su, ayran, belki şöyle hafif bir ev yapımı limonata (şekeri az olsun) veya bitki çayları iyi gider.
* Denge Her Şeyde Güzel: Bayram öğünlerinde de o dengeyi yakalamaya çalışalım. Kahvaltıda şöyle güzel bir peynir, zeytin, yumurta üçlüsüyle yanında tam buğday ekmeği harika olur. Öğle ve akşam yemeklerinde de et, tavuk, balık gibi protein kaynaklarının yanında bolca sebze ve salata olsun.
* Hazır Gıdalara Mesafe: Bayramda misafir ağırlarken kolayımıza giden o hazır et ürünleri, paketli tatlılar, gazlı içecekler var ya, onlardan biraz uzak duralım. Genelde içlerinde bolca tuz, şeker ve pek de faydalı olmayan yağlar oluyor.
* Öğün Atlamak Yok: Ramazan'da alıştık belki ama bayramda öğün atlamayalım. Düzenli ve dengeli beslenmek önemli. Yoksa bir sonraki öğünde daha çok yeme isteğiyle karşı karşıya kalabiliriz, kan şekerimiz de alt üst olabilir.
* Vücudumuz Konuşur, Dinleyelim: Herkesin bünyesi farklı. O yüzden ne kadar yiyeceğimiz konusunda en iyi rehber kendi vücudumuz. Tok hissetmeye başladığımızda nazikçe "dur" diyelim ve o aşırı yeme isteğine yenik düşmeyelim.
Bayram Sofrası İçin Küçük Ama Etkili Tavsiyeler:
* Sabah Kahvaltısı: Güne hafif ama doyurucu bir başlangıç yapın. Zeytinyağlı şöyle güzel bir salata, birkaç çeşit peynir, haşlanmış bir yumurta, tam buğday ekmeği ve bolca yeşillik mis gibi olur. O şekerli reçeller, börekler yerine şöyle bir bal veya pekmez de tatlı ihtiyacınızı giderebilir.
* Öğle ve Akşam Yemeği: Öğle ve akşam yemeklerinde ızgara, fırın veya haşlama yöntemleriyle pişirilmiş et, tavuk veya balık tercih edin. Yanında rengarenk mevsim sebzelerinden hazırlanmış salata veya zeytinyağlı sebze yemekleri harika gider. Pilav, makarna gibi karbonhidratları da küçük porsiyonlarda ve tam buğdaylı olanlarını seçerek tüketebilirsiniz.
* Ara Öğünler: Ana yemekler arasında acıkırsanız, şöyle bir meyve, bir kase yoğurt, bir avuç tuzsuz kuruyemiş iyi bir atıştırmalık olur. Böylece kan şekeriniz dengede kalır ve bir sonraki öğünde daha kontrollü olursunuz.
* Tatlısız Olmaz Diyenlere: Bayramın o meşhur tatlılarından yerken de ölçülü olmak lazım. Şerbetli tatlılar yerine sütlaç, güllaç, meyveli tatlılar gibi daha hafif seçeneklere yönelebilirsiniz. Porsiyonları küçük tutmaya özen gösterin ve belki de gün içinde tek bir öğünde tatlı yiyin.
* İçecek Seçimi Önemli: Su, ayran, şekersiz çaylar, bitki çayları en iyi dostlarımız. O asitli ve şekerli içeceklerden mümkün olduğunca uzak duralım. Taze sıkılmış meyve suları da güzel ama içerdikleri doğal şeker nedeniyle onları da ölçülü tüketmekte fayda var.
Ufak Tefek Sorunlara Karşı Minik Çözümler:
* Mide Biraz Nazlıysa: Bayramda sıkça görülen o hazımsızlık sorunlarını önlemek için yavaş yiyelim, iyice çiğneyelim ve o çok yağlı yiyeceklerden biraz uzak duralım. Yemekten sonra şöyle hafif bir yürüyüş de iyi gelebilir.
* Kilo Kontrolü İçin: Bayramda o birkaç kiloyu almamak için porsiyonlara dikkat, sağlıklı yiyecekler ve mümkünse biraz hareket.
* Şeker Hastaları Dikkat: Özellikle şeker hastalarının bayramda kan şekerlerini kontrol altında tutmaları çok önemli. Şekerli gıdalardan uzak durmak, öğünleri düzenli yapmak ve doktorun verdiği beslenme planına sadık kalmak şart.
Son Bir Hatırlatma: Bayram, sevdiklerimizle bir araya gelip güzel anılar biriktirdiğimiz özel günler. Beslenmemize dikkat ederek hem sağlığımızı koruyabilir hem de bu güzel günlerin tadını doyasıya çıkarabiliriz. Aşırıya kaçmadan, dengeli ve sağlıklı bir bayram geçirmeniz dileğiyle!
Dr Serkan GÜN
Siirt Üniversitesi gastronomi ve mutfak sanatları öğretim üyesi.