Fıtır sadakası nedir, ne zaman verilir?
Halk arasında fitre diye bilinen fıtır sadakası (sadaka-i fıtır); insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır
Fitre Oruç hatalarını telafi eder
İslam dini yardımlaşma dinidir. Müminler arsındaki sevgi ve saygı duygusunu geliştirmek, kardeşlik bilincini güçlendirmek için bir takım ibadetleri emretmiştir.İslamın emrettiği bu ibadetlerin başında Fıtır Sadakası (fitre ) gelmektedir.Fıtır sadakasının emredilmesindeki hikmet, oruçlunun ramazan ayı boyunca bilerek yada bilmeyerek yaptığı ufak tefek hataları telafi etmek ( onlara kefaret ) ve fakirlerin en azından bayrama bu sadaka ile az da olsa rahat bir şekilde girmelerini sağlamaktır.
Fitre dini bir vecibedir
Hicretin ikinci yılında emredilmiştir.Ayrıca fıtır sakası,fakirlerin daha iyi şartlarda bayrama girmelerine vesile olduğu için, sosyal yardımlaşma ve dayanışma yönü ağır basan dini bir vecibedir. Vacip bir ibadettir. Vacip olabilmesi için kişinin sahip olacağı mal miktarı; kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin bayram günü ve gecesinde ihtiyaçlarından fazlası ,bir imkana sahip ise ona vacip olur.Eğer o günkü ihtiyaçlarını karşılayacak imkan yoksa o zaman vacip olmaz.
Buluğ Çağına eren kişi vekâlet vermesi lazım
Kendisine fıtır sadakası vacip olan kişi, hem kendisinin hem de ailede bakmakla yükümlü olduğu kişilerin fıtır sadakasını ayrı ayrı çıkarmak zorundadır. Ayrıca eğer anne ve babası yanında ise onlarında fıtır sadakasını çıkarmak zorundadır.Örneğin bir aile reisi mümin kardeşimizin ailede kendisi, hanımı ve üç çocuğu varsa , bu kardeşimiz 5 kişinin fıtresini çıkaracaktır.Ailede buluğa eren erkek çocuğu varsa ondan vekalet alıp öyle fıtresini çıkarmalıdır.Hanımından ve evlenmemiş kız çocuğundan buluğa ermişse bile vekalet almasına gerek yoktur.
Hamile olan’ın Fitresi…
Ramazan ayının son günü güneşin batışına yetişen her kesin fıtır sadakası çıkarılmalıdır. Hamile olan bayan son günün güneş batmasından önce doğum yaparsa doğan çocuğun fıtresi çıkarılır. Güneşin batımından sonra çocuk doğarsa o zaman fitresi çıkarılmaz. Hamile kadının karnındaki çocuğun fitresi hamiledir diye çıkarılmaz. Fıtır sadakası çıkarılırken her fert için ayrı ayrı niyet getirilir Fıtır sakası çıkarılırken önce kendisinin, hanımının ve küçükten başlayarak evlatlarının fıtresini çıkarmalıdır. Fıtır sadakası birkaç kişiye verilebileceği gibi tek kişiye de verilebilir.
Fıtır sadakası Ramazanın ilk gününden itibaren verilebilir. Bayram günü bayram namazından önce verilmesi daha faziletlidir. Bayram namazından sonraya ve bayramın ilk gününe bırakmak mekruhtur. Bayram günü sonrasına ertelemek ise haramdır.
Şafiiler’de para çıkarabilir…
Şafii mezhebine göre Fıtır sadakası, her mükellefin ikamet ettiği memlekette halkın çoğunun yedikleri zahireden bir sa’ d ır. ( 2 400 gr dır) Bu gün ülkemizde halkın çoğunun temel gıdası buğday olması nedeniyle fıtır sadakasının buğday verilmesi uygundur.Şafii mezhebinde bunun kıymetini para olarak vermek caiz değildir.Ailede kaç fert varsa her kes için ayrı ayrı 2400 gram buğday fıtır sakası olarak çıkarılmalıdır.Örneğin ailede 5 kişi varsa her fert için ayrı ayrı 2400 ram buğday fıtır sadakası olarak çıkarılır. Ancak günümüzde, fitrenin kıymetini para olarak vermek hususunda HANEFİ MEZHEBİNİ taklit edip uymakta bir sakınca kesinlikle bulunmamaktadır. Çünkü fitreyi para olarak vermek , fakir, yoksul ve ihtiyaç sahipleri için daha faydalıdır.İhtiyaçlarını daha iyi karşılamaktadır.Bunu yaparken en ufak bir tereddüde gerek yoktur.Zira fakir ve ihtiyaç sahibi olanlar para ile değişik ihtiyaçlarını karşılama fırsatı da bulmaktadırlar.
2024 yılı için Diyanet İşleri Başkanlığı kişi başı Fitre Miktarını 130 TL olarak tesbit etmiştir. Örneğin 5 kişilik bir aile kişi başı 130 TL vereceğinden toplam 650 TL fıtır sadakası verecektir.
Fitre sadece fakirlere verilir
Fıtır Sadakası Zekat ibadeti gibi fakir, yoksul ve ihtiyaç sahiplerine verilir.Maddi durumu iyi olan hiç kimseye verilemez.Verilecek olsa tekrar çıkarılması gerekmektedir..Bazı Müslüman kardeşlerimiz fıtır sadakalarını komşulara dağıtmakta fakir ve zengin ayırımı yapmadan fıtır sadakasını çıkarmaktadırlar..Bu davranış kesinlikle doğru değildir.İhtiyaç sahiplerine verilmelidir.
Fitre’nin son vakti Bayram namazıdır
Fıtır sadakası, Ramazanın son günü güneşin batmasıyla vacip olur. Ancak ramazan ayının birinci gününden itibaren de verilebilir. Son vakti bayram namazına kadardır. Mümkün olduğu kadar o yerdeki fakirlere verilmelidir. Fakir ve ihtiyaç sahibine verilirken işte ben sana fıtremi veriyorum demesine gerek yoktur. Niyetini kalbinden ve gizli yapmalıdır. Allahın rızası hedef alınmalıdır.Niyet edilirken her kes için ayrı ayrı yapılmalı ve ismi zikredilmelidir.
Fidye nedir?
Fidye Ramazan’da elinde olmayan nedenlerden oruç tutamayan (hastalığı olan veya yaşlılıktan dolayı vb) kişilerin tutamadığı oruçlara karşılık verdiği buğday veya paradır. Oruç kefareti olarak da bilinir.
Kimler fidye vermelidir?
İhtiyarlık ve şifa ümidi kalmamış bir hastalık sebebiyle oruç tutamayanlar her bir gün için 600 gram buğday verirler. (Hastalıktan iyileşip oruçlarını kaza edebilme imkanları olursa oruç borçları geri döner. Verilen fidye de sadaka olur.)